Minkejja li l-festi tal-Milied huma ċċelebrati f’ammont kbir ta’ pajjiżi madwar id-dinja, ilkoll jagħtu bixra unika lil dawn il-festi.
L-istess jista’ jingħad għal pajjiżna, bil-mod ta’ kif niċċelebraw dawn il-festi jirrifletti tradizzjonijiet mill-istorja tal-pajjiż.
Dwar dan tkellimna mal-espert fuq it-tradizzjonijiet, Charles Coleiro fejn ta ħarsa lejn l-oriġni tat-tradizzjonijiet Maltin marbuta ma’ dan iż-żmien u l-oriġini tagħhom.
Fost it-tradizzjonijiet li raw il-bidu tagħhom f’pajjiżna wieħed isib il-purċissjoni bil-Bambin li tmur lura mitt sena u bdiet minn San Ġorġ Preca u l-membri tal-MUSEUM.
Karatteristika oħra unika għal mod ta’ kif niċċelebraw il-Milied f’Malta insibu l-ikla ta’ nofsinhar li hija magħrufa għaliex tgħaqqad il-familja kollha.
Mal-ikel wieħed jinnota ukoll il-ħlewwiet marbuta ma’ dan iż-żmien li jinkludu l-qagħaq tal-għasel u tal-qastanija kif ukoll il-qassatella komposta minn intrita bil-Bambin fuqha.
Il-prietka tat-tifel ukoll hija karatteristika tal-Milied Malti fejn tifel jew illum il-ġurnata, anki tifla, tirrakkonta l-istorja tan-Nattività waqt il-quddiesa ta’ nofsillejl.
Madanakollu ma jistgħux jonqsu dawk it-tradizzjonijiet li ma bdewx f’pajjiżna iżda daħlu mal-medda taż-żmien.
Eżempju klassiku ta’ dan huwa l-prespepju tradizzjonali Malti.
Minkejja li f’pajjiżna naraw bosta presepji ta’ stil Naplitan, il-presepju tradizzjonali Malti jixbah dak li ssib fi Sqallija, bid-differenza li flok ikun maħdum bil-karta pesta isir bil-gagazza.
Iżda id-differenzi ma jieqfux hawnhekk, dan għaliex fil-presepju ddaħħlu ammont ta’ elementi Maltin, kif jispjega Charles Colerio.
Huwa tenna, “Kompost anki minn pasturi, personaġġi li huma x-xabbati pereżempju, l-għaġeb. Li daħlet ukoll fl-idjoma Maltija meta wieħed jistagħġeb ngħidu qisek l-għaġeb tal-presepju. Ix-xabbati naturalment għandek l-għannejja għax daħal l-għana ukoll għaliex huwa tradizzjonali hux hekk. Imbagħad inħalltu eżempju għandek is-sajjied, Bethlehem sa fejn naf jien m’għandekx baħar allura nipprovaw inżejnu.”
Lil hinn mill-pasturi wieħed jinnota ukoll elementi oħra bħal mitħna tal-qamħ u l-furnar.
L-għanja tal-Milied, ‘Ninni la tibkix iżjed’ hija sinonima mal-kant waqt dan iż-żmien U fil-fatt kien jisimha ‘Il-Benniena ta’ Ġesù Bambin’.
Din rat il-bidu tagħha fl-Alġerija lura fl-1837 minn patri Ġiżwita għal grupp ta’ Maltin, fejn ma’ żmien daħlet ukoll f’pajjiżna.
Il-lingwa Maltija ukoll għandha elementi li għandhom x’jaqsmu mal-istorja tal-Milied, primarjament fil-forma ta’ qwiel u idjomi.
Qawl sinonimu jibqa’ dak, “Qabel il-Milied la bard u lanqas ksieħ” kif ukoll l-idjoma “Mill-Milied sa San Stiefnu”.
Dan tal-aħħar b’referenza għal festa ta’ l-għada tal-Milied qabel ma’ daħlet l-influwenza Ingliża bil-festa ta’ Boxing Day meta kienu jingħataw ir-rigali fl-Ingilterra.
Fil-fatt, ir-rigali tal-Milied f’pajjiżna kienu jingħataw fl-istrina jiġfieri fl-ewwel ta’ Jannar tas-sena l-ġdida.
Hawnhekk Coleiro innota kif anki meta jibdew u jispiċċaw il-festi tal-Milied inbidel mal-medda taż-żmien.
Coleiro qal, “Illum il-ġurnata l-Milied, il-perjodu tal-Milied jibda qabel ħafna drabi, minn Ottubru tibda tara r-reklami għaddejjin imma imbagħad jispiċċa kważi mal-aħħar tas-sena u l-ewwel tas-sena. Meta qabel konna nibqgħu għaddejjin sas-sitta ta’ Jannar, l-Epifanija.”
