Fil-Brażil il-karnival jibda kmieni. Dis-sena madankollu qed iħabbat wiċċu ma’ kwistjoni ta’ korrettezza politka fis-sens li ċerti innijiet magħrufa mill-50 li jitkantaw f’dawn iż-żmienijiet fit-toroq ta’ Rio hemm xi wħud li jidhru u jinxtammu razzisti. Wieħed mill-innijiet jismu Mulata Bossa Nova li nkiteb fis-snin sittin wara li Vera Lucia Couto dos Santos kienet l-ewwel mara sewda li rebħet it-titlu tas-sbuħija f’konkors reġjonali u għalhekk kisbet id-dritt li tirrapreżenta lil pajjiżha jekk tirbaħ fuq livell nazzjonali bħala Miss Brażil. Issa mulata tingħad lil dawk ta’ lewn imħallat – il-kelma bil-Malti tfisser bagħal. Fil-fatt fil-Malti aħna nużaw dil-kelma wkoll b’mod dispreġġjattiv meta ngergru li mhux qed niġu stmati (mela jien xi bagħal?) jew ngħajjru lil xi ħadd (ja bagħal li hu) !
Dir-riferenza għat-taħlit tar-razzez qed taqla’ kontroversja wara li drummer żagħżugħ ta’ 32 sena Ju Storino oġġezzjona li jikkumpanja innijiet razzisti jew omofobji (kontra l-omosesswali) jew miżoginistiċi (kontra n-nisa) . L-innu tal-Mulata mhux l-uniku oġġezzjoni. Hemm Maria Sapatao (il-Lesbika) u Cabeleira de Zeze (Xagħar Zeze) għax zeze tirreferi għal raġel li għandu xagħru bil-malji twal, ftit iffemminat. Waqt il-kant ta’ dal-aħħar innu l-udjenzi jgħajjtu bicha (gay) u għalhekk l-assoċjazzjoni offensiva.
Blocos fil-Brażil
Fil-Brażil illum ġa ġie organizzat moviment fi gruppi lokali liberali msejjħa blocos li jorganizzaw festi fit-toroq matul il-karnival. Wara li tneħħiet il-president Rousseff f’Awissu l-gvern konservattiv qed isib bosta protesti ma’ wiċċu. Osservaturi jinnutaw li fil-Brażil żdiedu l-movimenti femministi u tas-suwed. Hemm min ma jaqbilx magħhom. L-awtur tal-Mulata, Joao Roberto Kelly jipprotesta: l-innu hu ferrieħ u brijuż, ilu jitkanta u jindaqq 40, 50 sena. Il-kompożitur ta’ innu ieħor li jdaħħal l-għajta tal-bgħula, Caetano Veloso, jgħid li missieru kien mulato u anki hu mulato. « Ma niddejjaq xejn niftaħar li jien mulato (bagħal) » jgħid b’ċerta konvinzjoni. Pedro Ernesto Marinho li se jdoqq mal-banda Bola Preta għad-99 sena tagħha fil-karnival jistqarr li meta nkitbu dawn l-innijiet ħadd ma kien jagħti każ daqshekk dal-kliem. Ma kienx hawn korrettezza fil-politka.
Il-politka ħi ħaga ħajja u diffiċli xi darba xi ħadd iwaqqafha. L-imġieba fil-politka llum aktar minn qatt qabel tfittex li tkun korretta (political correctness) għalkemm xorta jeżisti l-abbuż ta’ min fil-politka jfittex il-battalji bl-użu ta’ kliem partikulari.
Kliem bla tifsira
Politku globali li qed jiġbed ħafna attenzjoni minħabba kliemu hu l-President Amerikan Donald Trump. Il-ko-fundatur ta’ Paypal, Peter Thiel dan l-aħħar stqarr li l-President meta jitkellem mhux dejjem ifisser il-kliem li jgħid. Pereżempju m’ilux Trump qal li l-prodott gross tal-Amerka (GDP) kien taħt iż-żero – ħaga li ma tistax tkun. Drabi oħra jhedded, jgħajjar u jwissi, imbagħad ibiddel kliemu f’żegħil jew jevita d-diskors bħalma ġralu fl-ewwel diskorsi tiegħu fuq it-Tajwan u ċ-Ċina.
Kemm saret importanti li kull politku jagħżel kliemu sew? Ngħiduha bla tlaqliq il-politiċi huma leġiżlaturi u l-liġiijiet iffurmati minn kliem preċiż, korrett u b’tifsira. Dan l-aħħar kellna diskussjonijiet twal fuq is-siti tal-internet u kif se tiġi interpretata l-liġi mnedija mill-gvern fuq il-midja u l-malafama. Tassew li dan għadu abbozz u għalhekk bdil għadu possibli biex tikseb preċiż dak li tfisser il-liġi (minħabba l-qrati fuq kollox) iżda kellna dibattiti sħaħ fuq liema siti jridu jiġu reġistrati u liema le.
Il-pastizzi u l-korruzzjoni
Malta m’aħniex lura fid-diskors tagħna speċjalment fejn jidħlu kwistjonijiet li jinqalgħu b’assoċjazzjoni politika. Kulħadd għadu jiftakar li qabel il-kwistjoni tal-hekk imsejjħa u allegata żjara f’burdell għamilna ġranet sħaħ niddiskutu l-pastizzi, kelma oħra li l-poplu ħa gost jilletika fuqha mhux biss għax xi ħadd deherlu li tè jew kafè u pastizz kienu tan-nies ordinarji u l-ebda prim ministru f’sensih m’għandu għalfejn jersaq lejhom. Intużat f’bosta ċajtiet u ħliqiet ukoll għax għandha t-tifsira f’doppju sens u allura l-messaġġ jimplika konnotazzjoni sesswali.
Il-kliem f’ħalq il-politiċi jista’ wkoll jitlef il-qawwa tiegħu. Pereżempju dawn l-aħħar ftit snin smajna wisq bi skandli u korruzzjoni tant li s-saħħa li suppost iġorru magħhom daż-żewġ kelmiet qed titlef il-ħasda li suppost jieħu min jismagħhom. M’intix se taqra jew tisma’ li nkixef skandlu jew każ ta’ korruzzjoni u twaqqaf widnejk għax mhux tas-soltu. Anzi hemm ċans kbir li jekk tkun qed tismagħha fuq ir-radju jew it-televiżjoni tispiċċa titfilu jew tibdel l-istazzjon għax ġbajt tisma’ l-istess. Ħasra li diskors pubbliku ta’ kwalità jaqa’ lura.
Il-libertà abbużata
Maż-żmien dan ġara wkoll lil ċertu vokabularju internazzjonli. Eżempju hi l-libertà, il-ħelsien. Kemm iġġieldu għaliha speċjalment mir-Rivoluzzjoni Franċiża ‘l hawn ? Kemm mietu nies f’isimha, kemm saru delitti u kemm sofrew in-nuqqas tagħha minħabba fiha ? Illum il-libertà tinsab f’dinja li forsi hawn libertà żejda u għalhekk ftit li xejn fadal nies li jiktbu saġġi sħaħ fuq il-kisba jew it-telfien tal-libertà. Jekk mhux ukoll b’libertà wasalna nippretendu libertà assoluta jiġifieri laissez-faire (kif jgħidu l-Franċiżi) – fejn kulħadd jagħmel li jrid bla ma jagħti każ tal-liġijiet, tar-regoli jew tad-difiża minn dawk li jabbużawha.
L-Innu Malti
Hemm ukoll tfisiriet nazzjonali. Nieħdu l-Innu Malti. Sal-lum għadna nkantaw ‘dehen lil min jaħkimha’ 53 sena wara l-indipendenza. Illum ħadd ma jaħkem lil pajjiżna (jekk ma tridx tibda temmen li Brussel qed jaħkimna!). Il-president u l-gvern imexxu imma ġew maħtura, eletti mill-istess Maltin u Għawdxin b’għażla ħielsa. Tiggverna, tmexxi iva imma mhux jaħkmuna. Allura għala ma nbiddlux il-kelma ‘jaħkimha’ u forsi ndaħħlu ‘jmexxiha’? Il-konservattivi, it-tradizzjonalisti li ma jixtiequ jbiddlu xejn għax jibżgħu li jispiċċaw bla identità jgħidu li l-Innu (bħall-istatwa tar-Reġina Vittorja) hu storja. Bħallikieku min għamel l-istorja mhux bħalna għamel. Aħna wkoll għandna dritt nagħmlu l-istorja ta’ żmienna għall-ġid tal-pajjiż. Qabel Vittorja f’Misraħ Repubblika kien hemm Vilhena. Għaliex l-Ingliżi neħħewh fl-1891? Allura aħna f’pajjiżna stess ma nistgħux inħarrkuha u npoġġuha fil-ġnien ta’ Hastings, pereżempju? U l-istess l-Innu Malti. Inkiteb oriġinarjament bħala talba għall-iskejjel fis-snin 20 tas-seklu l-ieħor. Allura llum m’għandniex dritt insewwuh biex jgħodd għal żmienna?
Kliem barrani
Il-kliem f’ilsienna spiss jaqlagħlna l-inkwiet. Minħabba li ħafna jitkellmu wkoll l-Ingliż ngħidu sorry għal kull ħaga ta’ xejn. Apparti li tgħallimha kulħadd għax konna taħt l-Ingliżi u moħħna kien li niskużaw ruħna għal kull ħaga ta’ xejn (ara mat-Taljani ħadna ċaw u mal-Franċiżi bonġu u bonswa, tislimiet) imma sorry nużawha bosta drabi ħażin. Tgħid sorry b’tifsira ta’ ‘aħfirli’ meta pereżempju tolqot lil xi ħadd jew tagħmel xi ħaga li jisgħobbik. Biex iwarrablek ħa tgħaddi aktar tgħid skużi, le? Imma kull student barrani li jiġi jistudja l-Ingliż hawn Malta qed ngħallmuh kif nużawha fil-biċċa l-kbira hawn bejnietna. Tkun fuq tal-linja u barrani biex twarrablu ħa jinżel jgħidlek sorry meta ma jkun għamillek xejn!
Il-Malti jgħid il-kliem bħaċ-ċirasa iżda jgħid ukoll li jekk tista’ tgħid kelma ma tgħidx tnejn! Mela nieqaf hawn għax naħseb ftehmna!
F’ras il-blog naraw il-monument riċenti tal-periti Lapparelli u Ġlormu Cassar li jidhru qed jgħidu kelma bejn tnejn. Minħabba li ftit jafu bihom probabbli qed jgħidu “mank għamlulna wiċċ li jingħaraf”. Qabel ma ngħaddu għall-astratt ikun tajjeb nagħrfu min huma n-nies kbar ta’ ġrajjietna billi nagħrfuhom.
Hawn taħt naraw dehra ta’ Misraħ Repubblika bir-Reġina Vittorja fuq it-tron fil-qalba ta’ beltna. Qed niġbru biex insewwu l-Kattidral Anglikan; naħseb ikun xieraq ngħaddu kelma lill-monarkija Ingliża biex jagħmlu kontribuzzjoni għax ir-Reġina tal-lum kienet tużah meta kienet tgħix fostna u wkoll għax Vittorja ma kienetx riedet tagħti kontribuzzjoni meta kien qed jinbena. Xejn xejn tpatti ftit għaliha.
