Hekk kif, fl-aħħar jiem, pajjiżna beda jesperjenza l-qilla, li kapaċi joffri s-sajf f’pajjiżna, l-istess effetti ma dehrux biss fl-arja fuqna, iżda anke fil-baħar ta’ madwarna. Il-Professur Aldo Drago mill-Istitut tal-Inġinerija u t-Trasport fl-MCAST, flimkien ma’ grupp ta’ speċjalisti oħrajn, ta’ kuljum qed jimmoniterjaw t-temperatura tal-wiċċ tal-baħar kif ukoll aspetti oħrajn.
Din l-osservazzjoni ta’ rutina, li qed issir bl-użu ta’ satellita, toħloq mudelli numeriċi li jagħtu valutazzjonijiet ta’ kuljum dwar l-okkorrenza tal-mewġ tas-sħana fil-baħar madwar il-gżejjer Maltin.
F’intervista ma’ ONE News qrib il-Bajja tal-Ġnejna, il-Professur Drago stqarr kif il-baħar, din is-sena, dam ħafna aktar mis-soltu biex jibda jisħon u jilħaq il-livelli staġjonali, meta jitqabbel mal-livelli ta’ Lulju f’dawn l-aħħar snin.
Qalilna kif anke mewġa tas-sħana tal-baħar hi definita bħala perjodu li matulu t-temperatura tal-baħar tisħon iżjed min-normal għaż-żmien tas-sena u tippersisti għal mill-inqas ħamest ijiem konsekuttivi.
“F’dawn l-aħħar jiem, esperjenzajna l-ewwel marine heatwave. Meta ngħidu marine heatwave ifisser li t-temperatura tal-baħar mhux bilfors tkun għoliet ħafna, imma tkun għoliet aktar minn ċerta anomalija fir-rigward tal-klimatoloġija. Jiġifieri meta t-temperatura tqun qabżet b’ċertu ammont min-normal. Mit-Tnejn li għadda, qegħdin nirreġistraw l-ewwel marine heatwave f’dan is-sajf.”
Nistgħu naraw kif sad-9 ta’ Lulju li għadda, it-temperatura tal-baħar bil-lejl kienet għadha taħt il-medja klimatoloġika abbażi tal-aħħar 30 sena ta’ informazzjoni.
Sussegwentement, it-temperatura tal-baħar f’pajjiżna għoliet malajr bi tliet gradi Celsius, minn 24oC sa 27 oC, fi tlett ijiem biss. Sat-Tnejn, 15 ta’ Lulju, intlaħqet il-marka ta’ 28oC u mistenni jkompli jiżdied fil-jiem li ġejjin.
Il-Professur Drago tenna li din is-sħana kollha, li dieħla fil-baħar, ġejja mill-enerġija termali tax-xemx, li tinvolvi flussi fenomenali ta’ enerġija.
Hu kompla li, jekk nikkunsidraw biss strixxa ta’ ilma wiesgħa 20 kilometru madwar il-gżejjer tagħna, ikun jeħtieġ madwar 200 biljun kilowatt fis-siegħa ta ’enerġija biex jissaħħnu l-għaxar metri tal-wiċċ b’erba’ gradi Celsius, b’dan kollu jkun l-ekwivalenti tal-produzzjoni lokali tal-elettriku għal għaxar snin għal kull nofs grad żieda fit-temperatura.
Dan kollu wassal biex bdiet l-ewwel mewġa ta’ sħana fil-baħar dan is-sajf.
Il-Professur kompla jgħid kif id-differenza din is-sena hi li dawn l-avvenimenti jistgħu jarawhom, isegwuhom u jifhmuhom iċ-ċittadini fuq applikazzjoni apposta fuq il-mowbajl, li hi b’xejn. Din l-għodda diġitali ġiet żviluppata fil-proġett STREAM, immexxi mill-MCAST bi sħab mal-MST Audiovisual Ltd u THINK Design Ltd, u ffinanzjata mill-Fond għar-Riċerka Spazjali tal-entità governattiva Xjenza Malta.
“Fil-fatt, nagħtu kategorija ta’ livell differenti ta’ intensità, minn intensità moderata sa intensità aktar qawwija, sa anke intensità estrema. Jiġifieri għandna għodda biex kompletament inżommu taħt għajnejna dak li qed jiġri fir-rigward tat-temperatura tal-baħar, li nafu li hu fattur importanti anke biex nevalwaw l-impatt fuq l-ekosistema.”
Din l-innovazzjoni, li hi unika sal-lum, twassal analiżi speċjalizzata tad-dejta satellitari fil-forma ta’ mapep operattivi li jiddeskrivu l-intensità u t-tul ta’ temperaturi anomali fil-baħar abnormali.
Id-dejta hi disponibbli għal kull post jew żona ta’ interess u saħansitra medda tajba tal-kosta tan-Nofsinhar ta’ Sqallija, bit-temperaturi differenti tal-baħar tal-ġurnata.
